قالب های بیانی قرآن
«به نام خالقی که عشق حسین را آفرید»
اساس قالب های بیانی قرآن بر خواندن و دلالت دادن بر شنیدنی ها ودیدنی ها و دانستنی های لازم مورد نیاز (نیاز حقیقی)استوار است و پس از القا معانی خود زمینه تفکر و تعقل و ذکر و تدبر را در فرد فعال می کند.
روایتی از امام صادق علیه السلام که از امیرالمومنین نقل فرموده اند :
خداوند تبارک و تعالی قرآن را بر هفت قسمت نازل کرد که هر کدام شافی و کافی است و آن « امر , زجر(نهی) , ترغیب ,ترهیب(بیم دادن) ,جدل مثل , قصص است.»
درحالت امر مخاطب , مکلف به انجام کاری میشود.
هر امری به نهی ای ختم میشود , بنابراین از هر امری نهی متناسب با آن را می توان برداشت کرد.
امیر المومنین علیه السلام می فرمایند :
«هیچ معنی ای از معانی امر نیست , مگر اینکه بعد از آن نهی وجود دارد(یعنی نهی ملازم با امر است)هیچ صورتی از صورت های نهی نیست , مگر آنکه اقرار به امر دارد .
و با توجه به منطق امیرالمومنین علیه اسلام علت بقای انسان توجه تمکین امر و نهی هاست.
اگر به انسان امرونهی نشود به نوعی راه رسیدن به کمال سخت میشود.
در واقع امر از بایدهایی تشکیل شده است. باید هایی که به زندگی انسان جهت می دهد و یا در مسیرهدفی قرار میدهد.
در واقع به دنبال هر امری نهی هم است , نهی نبایدی است که انجام دادن آن در مواردی ناشایست و در مواردی مسیر حرکت انسان را تغییر می دهد.
مثال : امر و نهی
مثلا : در قرآن خداوند مکرر , به انجام ندادن گناه امر میکند و با نشان دادن آثار مثبت این امر به مخاطبان و تشویق انها(ترغیب) که عموما این نوع تشویق ها در قالب خبری است , باعث اشتیاق مخاطبان شده است.
و باز خداوند مکرر , از انجام دادن گناه نهی میکند و به دنبال این نهی کردن تهدیدها وترهیب هایی است که خداوند با این کار مخاطب خود را از عواقب نامطلوب این کار با خبر می کند و با جملات خبری یا توبیخی او را به تبعات منفی زندگی آگاه میسازد و قالب بیانی این نوع جملات در نوع تاکیدی است واما ترهیب خداوند در پی این تهدیدها مخاطب را بیم می دهد ،مثال گناه کردن را با جهنم بیم می دهد .
همه ی این ها به استدلال (جدل) نیاز دارند (استدلال یک دلیل عقلی و منطقی است و هرکسی برای اینکه بخواهد مخاطب خود را از کج راه هایی که باید از آن ایمن باشد آگاه کند بایدازجنبه دلیل و استدلال استفاده کند ) و برای اینکه استدلال یا دلیل تاثیر گذاری بیشتری داشته باشد از قصص یا داستان استفاده می کند ، (داستانهای قرآن به صورت به صورت مصداقی مشخص پرده از حقایق بیشماری برمی دارد که برای همه ی زمان ها قابل استناد است ) و یا به جای قصص از مثل استفاده می کند (بیان قرآن ، تمثیل حقایق است مثل قرآن به معنای ضرب المثل نیست بلکه به شیوه بیان ملموس آن گفته میشود و به طوری میتوان گفت تمام آیات جنبه مثل دارند).
والسلام...
محمد حجابی
